TÌM HIỂU CÁC LOẠI XÀ BÔNG: SOAP CÔNG NGHIỆP / HANDMADE / TỰ NHIÊN?

Xà bông tự nhiên được nhiều người quan tâm gần đây bởi sự lành tính, thân thiện môi trường và hiệu quả dưỡng da tự nhiên. Tiếc thay, nhiều sản phẩm xà bông trên thị trường dễ dàng gắn mác “tự nhiên” trong khi người tiêu dùng còn chưa rõ sự khác biệt giữa các loại xà bông.

Noom sẽ gửi đến chị em kiến thức về các loại xà bông gồm xà bông công nghiệp, xà bông handmade (làm từ phôi có sẵn) và xà bông tự nhiên.

I. XÀ BÔNG CÔNG NGHIỆP

1. THÀNH PHẦN

Xà bông công nghiệp được tạo ra từ các thành phần có gốc dầu mỏ, phổ biến gồm: sodium lauroyl, sodium palmmitate, sodium isethionate, sodium stearate, sodium palm kernelate, sodium chloride, sodium lauryl sulfate, methylchloroisothiazolinone, titanium dioxide.

Ngoài ra, bạn sẽ dễ thấy các thành phần khác như Propylene Glycol, Phenoxyethanol staric acid, lauric acid, cocamidopopyl, betaine, tetrasodium EDTA, tetrasodium etidronate, mineral oil, DEA, Phthalate Isopropyl alcoh MEA nước, Triclosan, hương liệu, màu…

2. TÁC HẠI ĐẾN SỨC KHỎE

Những hóa chất được liệt kê dưới đây có khả năng gây dị ứng, rát ngứa và khô rát da, viêm da, mẩn đỏ dễ ăn nắng, nám da, thậm chí gây ung thư da.

+ Parabens/ Paraben: có thể làm rối loạn sự cân bằng nội tiết tố, viêm biểu bì da, có khả năng gây ung thư vú, các triệu chứng của sự mãn kinh và cả chứng loãng xương hay giảm khả năng sinh sản ở nam.

+ Mineral oil: có thể khiến da giảm khả năng đào thải độc tố, có thể làm giảm chức năng phổi, gây nên một số dạng viêm phổi.

+ Propylene Glycol (PG)/ Butylene Glycol/ Ethylene Glycol: có thể làm suy giảm chức năng của các protein cấu trúc trong cơ thể.

+ Sodium Laurel Sulfate (SLS): có thể phá vỡ độ ẩm của da, gây khô da, lão hóa sớm và kích ứng da. Nó có thể dễ dàng thâm nhập vào bề mặt da và kết hợp với hóa chất khác để trở thành nitrosamine, một chất gây ung thư.

+ Propylene Glycol (PG)/ Butylene Glycol: có thể gây kích ứng, làm da trở nên khô và bị lão hoá nhanh hơn.

+ DEA (Diethanolamine)/ MEA (Monoethanolamine)/ TEA (Triethanolamine): có thể gây kích ứng mạnh ở da, mắt và các bệnh về viêm da tiếp xúc. Nếu sử dụng thường xuyên sẽ làm tăng khả năng ung thư gan và thận. DEA đặc biệt nguy hiểm với phụ nữ mang thai.

+ Phenoxyethanol: có thể gây nôn mửa và tiêu chảy ở trẻ nhỏ cũng như ảnh hưởng xấu đến hệ thần kinh.

+ Triclosan: bị EPA (Cục Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ) xếp vào loại thuốc diệt côn trùng, có thể gây ung thư ở người.

+ Phthalates (DEHP, DBP, BBP, DINP, DIDP, DNOP): có thể tác động xấu đến gan/thận, dị tật thai nhi, làm giảm tinh trùng ở nam giới và gây phát triển ngực sớm ở nữ giới;

+ Quaternium -15: có thể tạo ra formaldehyde, một chất gây ung thư ở người, có thể gây viêm da nếu da nhạy cảm.

+ Fragrance: có thể gây ra khuyết tật và chậm phát triển, ảnh hưởng đến cả sức khỏe sinh sản, có thể gây kích ứng da, lão hoá da.

+ Isopropyl alcoh: gây khô và lão hóa da, làm tăng các vết thâm và vết nhăn trên da.

3. TÁC HẠI ĐẾN MÔI TRƯỜNG

Các hóa chất trong xà phòng công nghiệp này kém phân hủy, hoặc không phân hủy trong nước, trong đất, gây ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước. Ngoài ra, các chất tạo bọt chất hoạt động bề mặt này có thể gây tắc nghẽn đường ống của hệ thống thoát nước.

II. XÀ BÔNG HANDMADE LÀM TỪ PHÔI CÓ SẴN

Trong bài này, xà bông handmade làm từ phôi có sẵn sẽ được gọi tắt là xà bông handmade, để phân biệt với xà bông tự nhiên mà mọi người vẫn hay lầm tưởng.

1. THÀNH PHẦN

Thành phần gồm phôi chiếm 95% và 5% màu, thảo mộc, tinh dầu.

Tỷ lệ các loại màu, thảo mộc, tinh dầu được thêm vào thường không quá 5%

Chất lượng xà bông handmade làm từ phôi phụ thuộc hoàn toàn vào phôi, không phụ thuộc vào các thành phần phụ thảo mộc được đề cập tới vì tỉ lệ 5% quá thấp.

- Các xà bông có mùi thơm từ tinh dầu thường giá khá cao và mùi thoảng nhẹ.

- Các xà bông có mùi thơm lưu hương được lâu thường sử dụng hương thực phẩm.

Việc thêm các thành phần phụ sẽ làm đa dạng sản phẩm, thêm phần bắt mắt, tạo ra nhiều lựa chọn và tiếp cận được nhiều khách hàng.

Thành phần được nhấn mạnh và gây chú ý thường là thành phần phụ thêm vào phôi như cám gạo, dừa, nghệ, than hoạt tính, mướp đắng, gừng, tía tô, trà xanh. Tuy nhiên, thành phần chính vẫn là phôi.

Phôi được sản xuất công nghiệp và nhập khẩu về Việt Nam. Và phôi xà bông mới chính là điều bạn cần cần nhắc tìm hiểu hơn là các thành phần phụ.

III. PHÔI XÀ BÔNG LÀ GÌ?

Nhiều người lầm tưởng rằng phôi xà bông là xà bông hoàn thiện của phản ứng naoh và chất béo. Điều này hoàn toàn là sai sự thật. Phôi xà bông thành phần chính là sáp (wax) để tạo nên độ đông đặc của phôi.

Phôi xà bông cũng được sản xuất công nghiệp đại trà và có chứa nhiều hóa chất độc hại không khác nhiều các sản phẩm công nghiệp. Cho nên xà phòng từ phôi cũng gần như “cùng một ruột” với các sản phẩm công nghiệp.

1. XUẤT XỨ PHÔI XÀ BÔNG TRÊN THỊ TRƯỜNG

Tại Việt Nam, phôi xà bông được nhập khẩu. Chất lượng phôi vô cùng đa dạng và ở nhiều mức giá cũng như chất lượng, thường thành phần của phôi xà bông sẽ được nói sơ sài, thiếu thông tin cho người tiêu dùng. Đôi khi, cả đơn vị điều chế xà bông cũng khó nắm bắt được chất lượng phôi xà bông của mình.

Lời khuyên là hãy chọn mua loại phôi tốt có xuất xứ, nhãn mác và thành phần cấu thành nên phôi. Không nên mua phôi cân theo kilogram bởi sẽ khó cho bạn kiểm soát được nguồn gốc của phôi. Bởi vì, đa số phôi xà bông tại Việt Nam chứa thành phần hóa chất công nghiệp và khó kiểm soát. Ví dụ, trên sàn TMDT Alibaba, phôi xà bông được rao bán từ 1.7usd – 2usd/1kg.

2. THÀNH PHẦN PHỔ BIẾN TRONG PHÔI XÀ BÔNG

Với các loại phôi phổ thông, thành phần phổ biến có thể kể đến như Sodium Palmitate, Palm Kernel Sodium Oleate,Glycerol, Propylene Glycol, Sorbitol, Sodium Cocoate, Gold foil powder, pharafin…

Những loại phôi có chất lượng tốt hơn thường ít phổ biến vì giá thành cao, chưa kể đến chi phí nhập khẩu về Việt Nam. Thành phần như sau: dầu thực vật (hoặc động vật) tinh luyện, nước, naoh (xà phòng hóa), sáp đậu nành, sáp lúa mì, sáp ong, sáp pharafin, sorbitan oleate (chất chuyển dạng), chất bảo quản và 1 số thành phần phụ có tỷ lệ không đáng kể.

Thành phần của phôi xà bông có thể nghe qua tự nhiên với người tiêu dùng, nhưng không tự nhiên trong quá trình sản xuất. Nguyên liệu đầu vào để làm ra phôi thường là nguyên liệu ô nhiễm hoặc thành phần phụ của nông nghiệp chế biến, chủ lực là từ quy trình tinh luyện dầu thực vật, một quy trình sản xuất thực phẩm độc hại. Xem tham khảo quy trình sản xuất dầu tinh luyện dưới bình luận.

3. CÁCH SẢN XUẤT XÀ BÔNG PHÔI HANDMADE

Phân biệt xà bông phôi handmade và xà bông tự nhiên là dựa vào quy trình sản xuất ra xà bông. Quy trình sản xuất chính là điều căn bản nòng cốt nhất để tạo ra sản phẩm.

Cách sản xuất cơ bản là đun nóng chảy phôi. Sau đó, có thể thêm tinh dầu, thêm màu, thêm các loại gia vị, thảo mộc khác vào và khuấy đều rồi đổ khuôn, đợi cho nguội lại rồi đông đặc lại là hoàn thành một mẻ xà bông.

Chính vì vậy, việc làm xà phòng handmade từ phôi khá giống với việc nấu rau câu đông sương, ngay cả trẻ con cũng có thể làm được khi có sự giám sát bởi người lớn. Thậm chí, xà bông phôi không cần làm, nếu bạn muốn sử dụng xà bông phôi thì mua phôi về xài trực tiếp luôn, không cần phải thêm thắt gì cho tốn công.

Với loại sản phẩm này, bạn không thể đun lỏng ra thành sữa tắm hay nước rửa chén hay nước giặt được. Bởi vì khi đun, nó ra dung dịch như sáp sệt. Trên thực tế, theo quy định ghi nhãn của FDA Mỹ thì sản phẩm nấu từ phôi không được phép ghi nhãn là “soap”.

III. XÀ BÔNG TỰ NHIÊN

Có nhiều tranh cãi về tên gọi của xà bông tự nhiên vì quá trình sản xuất có sử dụng naoh. Tạm thời, chúng tôi vẫn gọi xà bông tự nhiên để phân biệt với xà bông handmade và xà bông công nghiệp.

Như giải thích ở phần trước, phương pháp sản xuất xà bông là yếu tố quan trọng để cấu thành nên các loại sản phẩm khác nhau. Để chọn đúng loại xà bông phù hợp với nhu cầu, cùng noom tìm hiểu về cách làm cũng như các thành phần trong xà bông tự nhiên nhé.

1. PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT

Phương pháp sản xuất xà bông tự nhiên còn được gọi là phương pháp sản xuất lạnh – Cold process.

Xà bông tự nhiên làm từ phản ứng xà phòng hóa giữa chất béo và naoh hoặc koh. Sau phản ứng, kết tủa thu được là muối natri hoặc muối kali và gọi tên muối natri kali này là xà bông hay soap, savon. Theo quy định của FDA, đây cũng là sản phẩm được ghi nhãn là “soap”.

Phản ứng xà phòng hóa giữa chất béo và koh sẽ tạo ra xà bông dạng lỏng như sữa tắm, dầu gội đầu, nước rửa tay, sữa rửa mặt.

Trong phản ứng xà phòng hóa giữa chất béo và naoh, nếu lượng nước nhiều hơn sẽ tạo ra thành phẩm dạng lỏng như sữa tắm, dầu gội đầu, nước rửa tay.

Nếu không tính đến yếu tố kỹ thuật, chất lượng xà bông tự nhiên từ phản ứng xà phòng hóa cơ bản phụ thuộc vào 2 nguyên liệu chính gồm chất béo và naoh.

2. THÀNH PHẦN

1. Chất béo (Dầu động vật / Dầu thực vật tinh luyện / Dầu thực vật không-tinh-luyện). Chất béo chiếm tỉ lệ lớn trên 70%.

2. Naoh hoặc koh (lye)

3. Kỹ thuật sản xuất có còn tồn dư xút hay không sau khi kết tủa muối (sau phản ứng xà phòng hóa).

Phản ứng xà phòng hóa giữa chất béo và naoh sẽ tạo ra sản phẩm dạng rắn. Thành phần phụ khác rau củ, thảo mộc tinh dầu chiếm khoản 5%

CÓ NÊN SẢN XUẤT XÀ BÔNG THEO PHƯƠNG PHÁP XÀ PHÒNG HÓA TẠI NHÀ KHÔNG?

Phản ứng xà phòng hóa giữa chất béo và dung dịch naoh là phản ứng tạo nhiệt, hơi bốc lên không được hít vào. Naoh hoặc koh là chất không thể tiếp xúc trực tiếp với da vì vậy xà bông làm theo cách này không nên làm tại nhà trừ một số kỹ thuật viên có tay nghề cao và quen thuộc với việc làm phản ứng xà phòng hóa.

Nếu làm phản ứng xà phòng hóa tại nhà, không nên để trẻ nhỏ ở gần. Phòng làm phản ứng xà phòng hóa phải riêng biệt, có đầy đủ đồ bảo hộ, găng tay, kính mắt bảo hộ và có quạt thông gió.

Nếu làm xà phòng hóa số lượng lớn không nên làm handmade mà phải làm bằng máy móc, thiết bị với quy trình chuẩn, cơ sở vật chất được Bộ Y Tế cấp phép. Kỹ thuật viên phụ trách sản xuất xà bông phải có chuyên môn cao để đảm bảo tính an toàn lao động cho nhân sự.

Ở bài tiếp theo, noom sẽ mô tả chi tiết cách làm xà bông tự nhiên tại xưởng sản xuất, để chị em yên tâm chọn lựa và sử dụng xà bông phù hợp với gia đình mình, cùng chờ xem nhé!

#noom_trustyourtaste #cothebanchuabiet_noom #chamsocbenvung_noom #sanxuattoigian_noom #xabongcongnghiep #xabonghandmade #xabongtunhien